Ogrodnicza partyzantka na Krowodrzy!
Czym jest miejska partyzantka ogrodnicza? To jeden z ciekawszych sposób na zazielenianie betonowych dżungli. W czasach gdy w miastach zaczyna brakować zieleni, gdy pojawia się coraz więcej miejsc zdegradowanych czy zaniedbanych, zrodziła się oddolna inicjatywa, w ramach której „miejscy partyzanci” sadzą na publicznych terenach, czyli takich, które nie są ich własnością. Ruch ten w ostatnich czasach staje się coraz bardziej popularny, zwłaszcza w większych metropoliach. Czas więc także na Kraków, czas na Krowodrzę! Przecież nie musimy ograniczać się do uprawy roślin na parapetach, balkonach czy w ogrodach społecznych. Możemy wziąć sprawy w swoje ręce i sami upiększyć naszą dzielnicę. Z pomocą przychodzą nam dwa międzynarodowe wydarzenia związane z ogrodniczą partyzantką, ale o tym poniżej. Sam termin jest tłumaczeniem angielskiego guerrilla gardening i oznacza „sadzenie roślin bez zezwolenia na ziemi nienależącej do nas lub terenie publicznym celem poprawy środowiska lub uprawy warzyw czy kwiatów do wykorzystania przez innych lub ku ich uciesze”1.
Partyzancka majówka na Krowodrzy – 01 i 16 maja 2021
Celem akcji było zachęcenie mieszkańców Krowodrzy do spontanicznego, oddolnego siania słoneczników i dyń. Dlaczego właśnie tych roślin? Dlatego że nawiązują one do tradycyjnie istniejących tu ongiś ogrodów, w których uprawiano warzywa, zioła i kwiaty. Podczas Partyzanckiej majówki 01 maja sialiśmy na terenie dzielnicy słoneczniki, a 16 – dynie. Każdy mógł dołączyć lub sadzić we własnym zakresie. Wystarczyła garść nasion słoneczników lub dyń. Instrukcja była prosta: Rozejrzyj się w swojej okolicy. Na pewno mijasz codziennie jakieś opuszczone donice, niezagospodarowane i porzucone działki, takie do dbania o które nikt się nie poczuwa. Może to skwer przy Twoim bloku, na którym nie nic rośnie prócz smutnej trawy? Ożyw takie miejsca, siejąc złociste słoneczniki lub gigantyczne dynie. Następnie mieszkańcy, którzy wysiali nasiona mogli pochwalić się na naszej mapie, gdzie dokanali swojej partyzantki. Wszystkim przyświecała jednak ta myśl: Pamiętaj, że jesteśmy dobrymi partyzantami i przyświeca nam zasada: Opuść teren lepszym niż go zastałeś2.
01 maja – Międzynarodowy Dzień Partyzanckiego Siania Słoneczników
Jakie inne rośliny niż słoneczniki rozjaśnią nawet najbardziej ponure części naszego miasta, a do tego są łatwe w uprawie. Przypominam za naszym Roślinnariuszem krowoderskim, że nasiona umieszczamy na głębokości dwóch-trzech centymetrów, prawda że proste? Słoneczniki szczególną uwagę przykuły również Oskara Kolberga, który tak oto pisał o nich, badając krowoderskie ogródki: „(…) a wszystkim królują słoneczniki, z dawien-dawna panujące ogrodnikom tutejszym. Przed kilkunastu laty wdarła się także w te skromne siedziby dumna zamorska georginia; słonecznik pożółkł jeszcze bardziej z zazdrości i odwraca się gniewnie od nieproszonych przybyszów, przecież nie ustępuje im pierwszeństwa i jak się zdaje nie ustąpi nigdy”3.
16 maja – Światowy Dzień Siania Dyni w Miejscach Publicznych
Dynie, choć na próżno szukać ich opisów wśród badaczy ogrodniczej Krowodrzy, także zostały wyróżnione swoim świętem w ramach ogrodniczej partyzantki. Pomysłodawcą tego święta jest autor inicjatywy Schronisko dla niechcianych roślin i działacz Miejskiej Partyzantki Ogrodniczej – Witold Szwedkowski. „Święto polega na „uwalnianiu” dyni czyli wysiewaniu lub sadzeniu ich siewek w miejscach ogólnodostępnych. Celem jest zwrócenie uwagi na optymalne wykorzystywanie terenów zieleni. Sadzenie lub sianie dyni (ale i innych roślin jadalnych) w miejsce roślin ozdobnych, to złamanie stereotypu, że rośliny jadalne nie są ozdobne. Pokazuje również, że każdy może wywoływać zmianę prowadząca do samodzielnej produkcji jedzenia w pobliżu własnego miejsca zamieszkania”4. Dynia lubi ciepło, dlatego święto jej siania przypada już po Zimnej Zośce. Nasiona należy umieścić na głębokości trzech-czterech centymetrów i zapewnić im minimum jeden metr kwadratowy powierzchni.
Podsumowanie wydarzenia
Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców, którzy w przeszło osiemdziesięciu miejscach naszej dzielnicy posadzili słoneczniki i dynie. (Gdzie dokładnie można zobaczyć na powyższej mapie). Powstała specjalna instalacja partyzancka zlokalizowana między ul. Racławicką a ul. Urzędniczą – uporządkowana, ogrodzona i oznaczona tablicami projektu. Partyzanci z Krowodrzy przejęli również zaniedbaną donicę na rogu ul. Lea i ul. Galla. Posadziliśmy w niej rabarbar, mięte, poziomki, szczypiorek i stokrotki. W poniższej galerii zamieszczono zdjęcia dokumentujące to wydarzenie.
Współpraca:
Fundacja All In realizuje dziesiątki inicjatyw z zakresu ekologii i społecznej odpowiedzialności biznesu. Oferuje również pomoc prawną organizacjom społecznym i promuje ideę aktywizmu wśród młodzieży. Prowadzi punkt foodsharingowy (All In Foodsharing), otwarty miejski ogródek (All In Urbanfarm), czy przestrzeń, w której każdy może zostawić niepotrzebne ubrania i wziąć dla siebie to, czego potrzebuje (All In Clothing). Są to inicjatywy całkowicie darmowe, które mają na celu nie generowanie zysków, a inspirowanie mieszkańców Krakowa do podejmowania wyborów zgodnych z zasadą less waste i pokazywanie alternatyw do fast fashion czy wyrzucania nadmiaru jedzenia. Fundacja prowadzi również projekt All In Card zrzeszający liczne Organizacje Studenckie, Samorządy Uczniowskie najlepszych krakowskich szkół średnich, harcerzy, fundacje i ruchy miejskie, i zapewniający pomoc prawną, wsparcie pieniężne oraz system motywacyjny oparty na voucherach od naszych partnerów.
Urbanfarm Kraków to międzygeneracyjna unia pomysłów i projektów Fundacji All In z merytorycznym wsparciem autorytetów z Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, którzy wzywają Kraków do miejskiej rewolucji agrarnej! Zniewoleni przez kolejną falę pandemii COVID-19 miejscy farmerzy postanowili połączyć swe moce, a jako skuteczny oręż w psychologicznej walce z zarazą obrali swe pracowite ręce i wypełnione wiedzą umysły. Brzmi groźnie? Spokojnie! Areną ekologicznych zmagań będą domowe balkony i bezpieczne farmy miejskie. Gotowi do walki? Już tłumaczymy, o co chodzi. Proponujemy wypełnić wspólnie nasze balkony i sąsiedzkie ogrody ekologicznymi uprawami, aby każdy miał szansę celebrować wiosnę w pełni – mimo obostrzeń sanitarnych. Jak? Przedstawimy Ci pełen know-how konstrukcji i uprawy farmy miejskiej na Twoim balkonie i w sąsiedztwie. Dzięki profesjonalnym przewodnikom (dostępnym na stronie ZZM) oraz lekkostrawnym eksplanacją naszych dzielnych farmerów dowiesz się m.in.: jak skonstruować odpowiednią infrastrukturę dla upraw, jak wysiewać nasiona, jak przesadzać wysiewki do gleby, jak ekologicznie nawozić glebę, aby zwiększyć plony, jak dbać o rośliny, aby katalizować ich wzrost, i wiele wiele więcej.
Przypisy:
- dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english/guerrilla-gardening [19.03.2021].
- zogrodemnaty.pl/guerrilla-gardening-partyzantka-ogrodowa-lamie-wszelkie-zasady [20.03.2021].
- Kolber O., Lud. Jego zwyczaje, sposoby życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, pieśń, muzyka i tańce, Kraków 1871, s. 98.
- ekokalendarz.pl/swiatowy-dzien-siania-dyni-w-miejscach-publicznych/ [19.03.2021].